باسمه‌تعالی 

از استانبول تا مسکو؛

تاملی در روند مذاکرات هسته ای ایران و 1+5

با نگاهی به سیر تحولات مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه غربی می‌توان به چهار نقطه عطف و در واقع چهار دور مذاکره جدی بین گروه غربی(تروئیکای اروپایی یا اعضای1+5 ) از یک سو و جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر اشاره کرد. این 35 مذاکره که از سال 82 شروع و تاکنون ادامه داشته، همواره با فراز و فرودهایی مواجه بوده است.

در دوره چهارم مذاکرات، یعنی از نشست استانبول1 که در اول بهمن 89 انجام شد تا استانبول2 که در 25 فروردین 91 بوده، حدود 15 ماه وقفه در مذاکرات ایجاد شد که در این تاریخ با نامه درخواست ایران به آژانس مذاکرات هسته‌ای از سرگرفته شد. این نشست اگر چه نتیجه‌ای در بر نداشت ولی در فضایی خوش بینانه برگزار و مقرر شد در سوم خردادماه در بغداد ادامه پیدا کند.

نشست 2 روزه بغداد در سوم خرداد نیز در فضایی آرام و خوش‌بینانه بین تیم مذاکره‌کننده ایرانی و گروه 1+5 برگزار شد و علی‌رغم اختلافات بزرگی که بین طرفین وجود داشت، برخی مشترکات و سایر عوامل، منجر به این تصمیم شد که مذاکرات در مسکو برای جمع بندی که نمایندگان ایران و گروه 1+5 در طی 3 هفته انجام خواهند داد ادامه پیدا کند. برای درک و تحلیل صحیح از آنچه در بغداد رخ داد و همچنین گمانه‌زنی در خصوص نشست مسکو لازم است نگاهی فرایندی به تحولاتی که از استانبول2 تا اجلاس بغداد رخ داد و همچنین محتوای گفتگو‌های طرفین در اجلاس سوم خرداد داشته باشیم.

نظر به سوالاتی که مخاطبان در خصوص کم و کیف این مذاکرات و اهمیت تبیین آینده‌نگرانه این موضوع در سطح خانواده بزرگ سپاه و بسیج دارد، اداره تحلیل و هدایت معاونت سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه طرح سخنرانی با عنوان « از استانبول تا مسکو؛ تاملی در روند مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 » را در دو بخش مکتوب و نسخه پاورپوینت، برای بهره مندی مسئولان و هادیان سیاسی در گردهمایی‌ها و نشست‌هایی که در رده‌های سپاه و بسیج برگزار می شود، تهیه و تقدیم می نماید. در بخش مکتوب، مهم‌ترین محورهای پیشنهادی در مورد این بحث به شرح زیر می باشد:

الف- از استانبول تا بغداد

1-   نگاهی به روند تحولات  

پس از مذاکرات هسته‌ای بین گروه غربی1+5 و جمهوری اسلامی ایران در استانبول2، نشست‌ها، اقدامات، مواضع و رویدادهای مختلفی در ارتباط با موضوع هسته ای به وقوع پیوست که بی‌تاثیر در نتایج اجلاس بغداد نبودند. به عبارت دیگر، گروه غربی در بازه زمانی استانبول- بغداد به اقداماتی دست زد تا موقعیت خود را در نشست بغداد تقویت نماید. در مقابل جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش کرد با یک سری فعالیت‌ها پاسخ مناسبی به این اقدامات و مواضع بدهد؛ به گونه‌ای که نشان داده شود ایران تابع هیچ‌گونه فشاری به منظور عقب‌نشینی از مواضع اصولی خود نیست. در این میان رویدادهای سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی نیز رخ داد که در مجموع مانع دستیابی غرب به اهدافش برای تحمیل دیدگاه‌های خود بر تیم مذاکره‌کننده ایران شد. اهم این رخدادها و اقدامات عبارتند از:   

1/1- نشست‌ها؛ در فاصله بین این دو نشست، جلسات و نشست‌های دیگری که به نوعی مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران بود برگزار شد که برخی از آنها عبارتند از:

-         برگزاری چند نشست بین اعضای گروه 1+5 ؛

-          نشست بین معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران(آقای باقری) با خانم اشمیت ؛

-          نشست ایران و آژانس که با سفر آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی دو روز قبل از مذاکرات بغداد در تهران انجام و بازتاب زیادی پیدا کرد ؛

-         نشست اعضای هشت کشور عضو گروه جی8 ؛

-         سفر خانم اشتون به سرزمین های اشغالی و دیدار با نتانیاهو

2/1-اقدامات و مواضع؛ علاوه بر نشست‌هایی که در آستانه نشست بغداد برگزار شد، اقداماتی هم از سوی مجموعه کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی در راستای تاثیرگذاری بر نتایج اجلاس بغداد انجام شد:

-         طرح تحریم علیه ایران در کنگره آمریکا، در حالی که در نشست استانبول قرار بر این بود که طرفین از هر گونه موضع گیری و اقدامی که امکان تاثیر منفی بر نتایج نشست بغداد بگذارد، اجتناب نمایند.

-         پیگیری طرح ایپک(بزرگ ترین لابی صهیونیستی در ایالات متحده) برای تحریم انرژی در سنای آمریکا

-         بیانیه اتحادیه اروپا و آمریکا

-         موضع‌گیری اوباما، کلینتون و اولاند

3/1- رویدادها؛ هم‌زمان با تحولات هسته‌ای، رویدادهایی هم در صحنه سیاست برخی کشورهای قدرتمند رخ داد که در روند مذاکرات تاثیرگذار بود:

-         سقوط سارکوزی و برکناری نماینده تندرو فرانسه از گروه 1+5؛ سارکوزی در حالی جای خود را به رقیب سوسیالیست خود اولاند داد که به جد سیاست‌های غرب و به ویژه آمریکا را در خصوص برنامه هسته‌ای ایران پیگیری می‌کرد. این در حالی است که نظرات اولاند با سیاست های محافظه‌کارانه و راست‌گرایانه سارکوزی فرق دارد و انتخاب وی تا حدودی سبب نگرانی کشورهای غربی و آمریکا شد.

-         قدرت‌یابی مجدد پوتین در روسیه و اعلام موضع وی مبنی بر حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای و لحاظ حقوق ایران، از نکات دیگر مثبت برای ما و چالش‌ساز برای غرب در خصوص پرونده هسته‌ای ایران محسوب می شود.

-         سفر مایکل روکا نماینده رئیس جمهور جدید فرانسه به ایران

-         شکسته شدن ائتلاف غرب علیه ایران

-         سفر آمانو به تهران

2-   عملیات روانی گروه غربی و اقدامات رژیم صهیونیستی   

ارزیابی تحولات و رخدادهای مذکور و تحلیل وضعیت موجود، گروه1+5 و رژیم صهیونیستی را به نتیجه رساند که امکان بهره‌برداری از فضای مثبت ایجاده شده برای ایران فراهم شده است. بر این مبنا و برای مقابله با فضای ایجاد شده، فاز عملیات روانی جدید و پرشدتی را علیه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در آستانه نشست بغداد کلید زد که برخی از محورهای آن عبارتند از:

-         تصویرسازی مثبت از خود برای افکار عمومی داخل ایران و خارج مبنی بر این که، «ما به دنبال راهی هستیم که برای همه قابل پذیرش باشد».

-          تصویرسازی منفی از ایران برای افکار عمومی داخل ایران و خارج؛

-          تصویرسازی برای مقامات ایران با هدف مرعوب‌سازی؛ مانند این که تحریم ها در ماه ژوئن جدی است.

3-   بررسی گونه های مختلف ادبیات هسته‌ای در آستانه نشست بغداد

1/3- بررسی ادبیات غرب در خصوص امتیازات

-         دنبال راهی هستیم که برای همه قابل پذیرش باشد؛

-         اوباما: حق غنی سازی ایران غیر قابل انکار است؛

-         وزیر جنگ رژیم صهیونیستی: سطح خواسته های غرب از ایران در مذاکرات به شدت پائین آمده است؛

-         توافق آمریکا و رژیم صهیونیستی در خصوص 3.5 درصد غنی سازی در ایران؛

-         خانم اشتون: ایران باید گام های عملی برای اعتمادسازی بردارد؛

-         گروه 1+5 به دلیل اختلاف آماده مواجهه با شکست نیستند؛

-         اولاند: هیچ راهی جز مذاکره متصور نیست.

2/3- ادبیات روسیه و چین

-         مسئولان چینی اعلام کردند به دنبال اعتمادسازی هستند؛

-         روسیه اعلام کرد در صورتی که ایران غنی سازی 20درصد را کنار بگذارد، غرب باید تحریم ها را لغو نماید.

3/3- ادبیات جمهوری اسلامی ایران در خصوص نشست بغداد

-         دبیر شورای عالی امنیت ملی: زمان برای راهبرد فشار غرب علیه ایران پایان یافته است؛

-         غرب نباید دچار اشتباه محاسبات راهبردی شود؛

-         توقف و تعلیق را نمی‌پذیریم و مسیر رفته ایران بازگشت ناپذیر است؛

-         سوخت 20درصد جزء مصارف صلح‌آمیز بوده و دستیابی ایران به آن، بر اساس مقررات آژانس و معاهده ان پی تی مجاز و قانونی است؛

-         به جهت افزایش سانتریفیوژها، موضوع تاسیسات هسته ای فردو قابل مذاکره در گفت و گوها نیست؛

-         گفت و گوها برای همکاری، مبتنی بر حقوق مسلم ملت ایران خواهد بود.